تحلیلی بر رفتارشناسی و شرایط بارندگی طی دوره آماری در استان بوشهر

بر اساس آمار کل ایستگاه های هواشناسی استان تحت نظارت آب منطقه ای بوشهر میانگین بارندگی استان تا روز 25 فروردین ماه سال آبی جاری (98-1397) برابر با 360 میلیمتر بوده که نسبت به میانگین مشابه سال آبی گذشته (105 میلیمتر) به میزان 255 میلیمتر (معادل 243 درصد) افزایش و نسبت به میانگین مشابه 10 ساله اخیر (225 میلیمتر) به میزان 135 میلیمتر ( معادل 60 درصد) افزایش و نسبت به میانگین بلند مدت مشابه (231 میلیمتر) به میزان 129 میلیمتر (معادل 56 درصد) افزایش داشته است.

بیشینه و کمینه بارندگی سال آبی جاری (98-1397) در استان به ترتیب برابر با 565 و 226 میلیمتر بوده است که مربوط به ایستگاههای رود فاریاب و دیر می باشد.

میانگین بارندگی در شمال استان تا 25 فروردین ماه سال آبی جاری، سال آبی گذشته، میانگین 10 ساله اخیر و میانگین بلند مدت مشابه به ترتیب برابر با 394، 88، 223 و 247 میلیمتر بوده است که نشان دهنده افزایش 348 درصدی بارندگی سال آبی جاری نسبت به مدت مشابه سال آبی گذشته و افزایش 76 درصدی نسبت به میانگین مشابه 10 ساله اخیر و افزایش 60 درصدی نسبت به بلند مدت مشابه می باشد.

بیشینه و کمینه بارندگی سال آبی جاری در شمال استان مربوط به ایستگاههای رود فاریاب (565 میلیمتر) و اهرم (235 میلیمتر) بوده است. شایان ذکر است که در سال آبی جاری 16 ایستگاه از 18 ایستگاه واقع در شمال استان بیش از 300 میلیمتر بارندگی داشته اند.

میانگین بارندگی جنوب استان تا 25 فروردین ماه سال آبی جاری، سال آبی گذشته، میانگین 10 ساله اخیر و میانگین بلند مدت مشابه به ترتیب برابر با 317، 127، 228 و 229 میلیمتر بوده است. میانگین بارندگی جنوب استان در سال آبی جاری نسبت به مدت مشابه سال آبی گذشته (97-1396) 150 درصد افزایش، نسبت به میانگین مشابه 10 ساله اخیر 39 درصد افزایش و نسبت به میانگین بلند مدت مشابه 38 درصد افزایش داشته است.

بیشینه و کمینه بارندگی جنوب استان در ایستگاههای جم (427 میلیمتر) و دیر (226 میلیمتر) رخ داده است. بارندگی 5 ایستگاه از 14 ایستگاه جنوب استان در سال آبی جاری بیش از 300 میلیمتر بوده است.

در سال آبی جاری 13 سامانه بارندگی از آبان ماه 97 تا فروردین ماه 98 با میانگین بارندگی بیش از 10 میلیمتر بوقوع پیوسته است (میانگین بارندگی 8 سامانه کمتر از 20 میلیمتر، 3 سامانه بین 20 تا 40 میلیمتر و 2 سامانه بین 60 تا 65 میلیمتر بوده است). پر بارش ترین سامانه های سال آبی 98-1397 دارای میانگین بارندگی 63 میلیمتر (زمان رخداد از 21 تا صبح 23 بهمن ماه 97) و 61 میلیمتر (زمان رخداد از 2 تا صبح 5 آذر ماه 97) بوده اند. 2 سامانه مذکور به ترتیب در مدت زمان 56 و 72 ساعت فعال بوده اند.

در سال آبی 96-1395 در مجموع 4 سامانه بارندگی با میانگین (به ترتیب زمان رخداد) 13، 182 (از 25 تا صبح 30 بهمن 95) ، 23 و 62 (از 4 تا صبح 7 فروردین ماه 96) میلیمتر به وقوع پیوسته است. سامانه بارندگی 182 میلیمتری بهمن ماه 95 در مدت زمان 120 ساعت و سامانه بارندگی 62 میلیمتری فروردین ماه 96 در مدت زمان 78 ساعت فعال بودند. سامانه بارندگی 25 تا صبح 30 بهمن 95 ( با میانگین 182 میلیمتر) یکی از سامانه های بارندگی شدید ( و البته پر بارش) استان تاکنون می باشد که در اثر آن سیلابهای بزرگی در استان به وقوع پیوست.

نکته قابل توجه اینکه عمده فعالیت سامانه های بارشی سال آبی 96-1395 در مناطق جنوبی استان بوده و میانگین بارش سامانه های آن در مناطق جنوبی استان بیش از مناطق شمالی استان بوده است اما؛ در سال آبی جاری (98-1397) میانگین بارندگی حاصل از سامانه های بارشی در مناطق شمالی استان بیش از میانگین بارش مناطق جنوبی استان بوده است.

با توجه به میانگین سالانه بارندگی استان در دوره آماری تاکنون در 12 سال آبی بشرح زیر میانگین بارندگی بیش از 300 میلیمتر بوده است:

بر اساس آمار روزانه بارندگی موجود در بانک اطلاعاتی در دوره آماری 42 بارندگی 24 ساعته بیش از 100 میلیمتر در ایستگاههای هواشناسی استان تحت نظارت شرکت آب منطقه ای بوشهر ثبت شده است. حداکثر بارندگی 24 ساعته دوره آماری برابر با 340 میلیمتر بوده که در ایستگاه برازجان در تاریخ 21/10/80 رخ داده است. شایان ذکر است که در سال آبی 81-1380 ( در تاریخ 21/1/80) ایستگاه های برازجان (340 میلیمتر)، بوشهر (230 میلیمتر)، سرقنات (159 میلیمتر)، کلل (139 میلیمتر)، رود فاریاب (137 میلیمتر) و سعدآباد (112 میلیمتر) بارندگی 24 ساعته بیش از 100 میلی متر داشته اند.

در سال آبی جاری (98-1397) بارندگی 24 ساعته بیش از 100 میلیمتر فقط در ایستگاه سد تنگ ارم به میزان 112 میلیمتر (در تاریخ 6/1/98) رخ داده است.

در سال آبی 96-1395 استان بوشهر 14 مورد بارندگی 24 ساعته بیش از 100 میلیمتر داشته است، لازم به ذکر است که این بارندگی ها در تاریخ های 28 و 29 بهمن 95 بوقوع پیوسته و بیشتر این بارندگی ها (9 مورد) در جنوب استان رخ داده است. حداکثر بارندگی 24 ساعته این سال آبی متعلق به ایستگاه جم (29/11/95) برابر با 196 میلیمتر بوده است ( شایان ذکر است که ایستگاه جم در روزهای 28 و 29 بهمن 95 (در مدت 48 ساعت) 337 میلیمتر بارندگی داشته است). بارندگی های بیش از 100
میلیمتر سال آبی 96-1395 در زیر ارائه شده است:

در سال آبی جاری (98-1397) تاکنون 22 مورد بارندگی 24 ساعته بیش از 50 میلیمتر ثبت شده است که 19 مورد مربوط به ایستگاههای شمال استان و 3 مورد مربوط به ایستگاههای جنوب استان می باشد که نشان می دهد بارندگی های سال آبی جاری بیشتر نواحی شمالی تا مرکزی استان را تحت تأثیر قرار داده است.

تأثیر بارندگی ها بر آب زیرزمینی

میانگین بارندگی های استان در شش ماهه اول سال های آبی 97-1396 و 98-1397 و تغییرات تراز آب زیرزمینی و تغییرات حجم مخزن در مدت زمان مشابه در زیر ارائه شده است که نشان دهنده تأثیر بارندگی ها بر آب زیرزمینی می باشد.

* اشرف موسوی، کارشناس آبهای سطحی، دفتر مطالعات پایه منابع آب شرکت سهامی آب منطقه ای بوشهر